Αφιέρωμα «ΠΑΤΡΙΣ»
Χρονολόγιο γεγονότων 1919
Ιανουάριος Η Ελλάς, κατόπιν εισηγήσεως των νικητών της Αντάντ, συμμετέχει στην εκστρατεία κατά της κυβέρνησης του Λένιν και των Μπολσεβίκων στην Ουκρανία. Συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις στο Παρίσι για τις συνθήκες Ειρήνης, με συμμετοχή και της Ελλάδος.
Μάιος Κατόπιν αδείας των Μεγάλων Δυνάμεων (πλην της Ιταλίας) Ελληνικός Στρατός αποβιβάζεται στην Σμύρνη. Ενθουσιασμός των Ελλήνων της Σμύρνης, αλλά και πολεμικό κλίμα και έκτροπα από τον τουρκικό πληθυσμό. Την ίδια εποχή ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στην Σαμψούντα του Πόντου και ετοιμάζει την τουρκική αντεπίθεση στις ελληνικές κινήσεις. Τον μήνα αυτόν ξεκινά επισήμως η Μικρασιατική Εκστρατεία, που θα κρατήσει 3,5 χρόνια.
Ιούνιος Ο Ελληνικός Στρατός, μετά από ανάλογες επιθετικές κινήσεις, έχει επεκτείνει την ελληνική κυριαρχία σε βάθος 120 χλμ. Οι Τούρκοι Τσέτες κάνουν αντεπιθέσεις, ενώ καταλαμβάνουν το Αϊδίνι και προκαλούν σφαγές εναντίον των Ελλήνων.
Τέλη του έτους Έχει αυξηθεί η παρουσία ελληνικών στρατευμάτων σην περιοχή της Σμύρνη. Η Ελληνική Ζώνη Κατοχής στην Ιωνία φτάνει σε βάθος 120 χιλιομέτρων, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η μελλοντική περιοχή από τις τουρκικές αντιδράσεις.
Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Ηλεία
Οι Μικρασιάτες Πρόσφυγες καταφθάνουν στην Ηλεία
Από τις πρώτες ημέρες της καταρρεύσεως του Μετώπου και μέχρι την οριστική υπογραφή της αναγκαστικής Ανταλλαγής πληθυσμών, το 1923, εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες και Χριστιανοί καταφεύγουν στην κυρίως Ελλάδα. Μέσα σε συνθήκες από δύσκολες έως εφιαλτικές, όπως μαρτυρούν και οι διασωθείσες μαρτυρίες, με μόνη ελπίδα την διάσωσή τους και χωρίς υπάρχοντα, φτάνουν σε μέρη που δεν είχαν γνωρίσει.
Σε μέρη και πληθυσμούς όπου τους συνέδεαν κοινά στοιχεία ταυτότητος, σε βάθος αιώνων. Ταυτότητα στηριγμένη σε κοινό παρελθόν και κοινό μέλλον, σε ένα πλαίσιο οικουμενικού Ελληνισμού.
Παρότι η πλειονότητα των προσφύγων κατευθύνθηκαν προς μέρη όπου ως τότε ζούσαν μουσουλμανικοί πληθυσμοί, κυρίως σε Μακεδονία και Ήπειρο, αλλά και μεγάλα αστικά κέντρα, όπως Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και αλλού, στην Ηλεία δεν ζούσαν μουσουλμάνοι εδώ και έναν αιώνα. Αλλά υπήρχαν ιδανικές συνθήκες για όσους πληθυσμούς εκ Μικράς Ασίας είχαν αγροτική καταγωγή και μπορούσαν να απασχοληθούν στην Γεωργία, στον πρωτογενή τομέα εν γένει. Αυτό έγινε στην Ηλεία, τόσο με την εγκατάσταση προσφύγων σε μεγάλες πόλεις της Ηλείας (κυρίως σε Πύργο και Γαστούνη) όσο και με την δημιουργία νέων οικισμών που και σήμερα κατοικούνται από τους απογόνους τους και συνεχίζουν να διατηρούν την μνήμη των αξέχαστων πατρίδων τους. Αναφέρουμε την Γλύφα (του σημερινού Δήμου Πηνειού) και την Κάτω Παναγιά Κυλλήνης (του σημερινού Δήμου Ανδραβίδας-Κυλλήνης). Επίσης, μεγάλο μέρος της Γαστούνης αποτέλεσαν συνοικίες προσφύγων από Μικρά Ασία, που διατήρησαν τα στοιχεία της παράδοσής τους.
Η άφιξη προσφύγων στην Ηλεία
Με τρένα και με πλοία έγινε η μεταφορά προσφύγων στην Ηλεία. Μπορούμε να φανταστούμε την ψυχική διάθεση των οικογενειών των προσφύγων, που ταξίδευαν μακριά από την γη που τους γέννησε, αφήνοντας πίσω και αγαπημένα πρόσωπα (που χάθηκαν μέσα σε πλαίσιο τρόμου και σφαγών), αλλά και περιουσίες και ένα κομμάτι από την ζωή τους.
Θα πήγαιναν σε μέρη άγνωστα σε αυτούς, σε ανθρώπους που δεν γνώριζαν. Αλλά και σε μέρη που θα ζούσαν με ανθρώπους που έδωσαν τον δικό τους αγώνα για την δική τους Ελευθερία στα έτη 1919-1922, ανθρώπους που άφησαν νεκρούς νέους στα πεδία των μαχών της Μικράς Ασίας. Μέσα στα τραίνα που τους μετέφεραν πολλοί πρόσφυγες δεν άντεξαν από μολυσματικές ασθένειες και απεβίωσαν.
100 χρόνια από μία θυσία ενός Ηλείου Αξιωματικού για την Ελλάδα
Ο Φιγαλιεύς Ήρωας Αναστάσιος Ν. Τάγαρης και ο ηρωικός του θάνατος στην Μ. Ασία
Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1921 στιγμές μεγαλείου, μέσα σε ένα σκηνικό εχθρικό για μάχες και μακριά από τις γραμμές Ανεφοδιασμού, ο Ελληνικός Στρατός γράφει μία αληθινή Εποποιία. Η οποία, δυστυχώς, σήμερα παραμένει στην αφάνεια. Ένας άγνωστος ηρωας της εποχής ήταν Αξιωματικός ο Αναστάσιος Τάγαρης από την Ν. Φιγαλεία.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ. Ο Αναστάσιος Τάγαρης γεννήθηκε το 1898 στην Κάτω Φιγαλεία Ολυμπίας. Ακολουθεί μετά την Ιόνιο Σχολή την στρατιωτική σταδιοδρομία, σε μία εποχή που ο Ελληνισμός πίστευε στην εκπλήρωση των προαιώνιων πόθων. Σε ηλικία 19 ετών ο νέος αυτός εξήρχετο της Σχολής ως Ανθυπολοχαγός Πυροβολικού, μαζί με άλλους 170 συναδέλφους του.
Διακρίνεται για το θάρρος του στην Μικρά Ασία. Ο ηρωικός θάνατος θα τον βρει σε ηλικία μόλις 23 ετών, στις 13 Αυγούστου 1921, στο θρυλικό Γόρδιο της Μικράς Ασίας (γνωστό από τον Γόρδιο Δεσμό και τον Μέγα Αλέξανδρο). Ο ίδιος διοικεί τον ουλαμό του. Μία περιγραφή της θυσίας κάνει ο Πολύμερος Μοσκοβίτης στο βιβλίο του «Η Εποποιΐα του Σαγγαρίου» (που την μεταφέρει ο αδελφός του ήρωα, ο αείμνηστος Στρατηγός και Πρύτανις Πανεπιστημίου Πατρών Αχιλλεύς Τάγαρης, σε σχετική του μελέτη στον Α΄ τόμο των «Ολυμπιακών Χρονικών», το 1970). Την παραθέτουμε, διότι έχει ζωντάνια…
«Και ο Τάγαρης έρχεται προς την φρικτήν Μοίραν του…. Ατάραχος, ολύμπιος, θείος, ο ξανθός εκείνος έφηβος, ανθυπολοχαγός, νεαρώτατος, με το μουστάκι μόλις εφιδρώσαν εις το επάνω χείλος του, «ξεπεταρούδι» της Σχολής Ευελπίδων του προπερασμένου μόλις χρόνου, δέχεται την διαταγήν με το χαμόγελο, αν και ξέρη καλά -το παρατηρεί άλλως τε- ότι διαταγή αυτή ισοδυναμεί ενενήντα εννέα τοις εκατόν, με καταδίκην εις θάνατον».
ΤΗΝ ΣΤΙΓΜΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ. «Κάμνει την αναγνώρισίν του και αμίμητος εις ωραιότητα παληκαριάς και φυσικόν μεγαλείον, με την μορφήν του σφραγισμένην από την ιερώτατην σφραγίδα της μάλλον αδιστάκτου, από καρδιάς παρεχομένης, συγκαταθέσεως προς την Ύπάτην Θυσίαν, φέρνει τον ουλαμόν του. Εις τους άνδρας του εξηγεί περί τίνος πρόκειται, ειλικρινά, ρητά, απλά. Γιατί να τους κρύψη την αλήθειαν; Μήπως δειλιάσουν; Δεν το φοβείται. Τους ξέρει και τον ξέρουν. Έχουν εις αυτόν την μάλλον απόλυτον εμπιστοσύνην και αυτός επίσης προς εκείνους.
Ο Τάγαρης, άλλως τε, ημπορεί να είναι ανθυπολοχαγός, και μάλιστα πολύ νέος, αλλά είναι ήδη «κάποιος». Παρά το μικρόν του βαθμού του και την νεότητά του έχει επιβληθή εις την γενικήν συνείδησιν ανωτέρων και κατωτέρων, όχι μόνον εις την Μεραρχίαν του, αλλά και εις ολόκληρον το Σώμα Στρατού».
ΜΙΑ ΘΥΣΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΟΡΑΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ. Η επίθεση πραγματοποιείται. Ο εχθρός αντιστέκεται σκληρά. Οι αποστάσεις των αντιπάλων είναι κοντινές. Όπως περιγράφει ο Μοσκοβίτης πιο κάτω, «οι γενναίοι μελλοθάνατοι είναι μόνοι…. Και μάχονται ηρωικά! … Η σκηνή του θανάτου κρατεί λίγα λεπτά. Ο εχθρός ευρήκε, επί τέλους, όπως ήτο επόμενον, την ακριβή απάντησιν.
…Και ο θάνατος ήλθε φοβερός, άγριος, απερίγραπτος. Μία οβίδα των 150 Σκόντα έσκασε πάνω στον ουλαμό, μία από τις πολλές μιας τρομαχτικής ομοβροντίας που τον εκάλυψε ολόκληρο.
Σπαραγμός….. Συντρίμματα τα κανόνια…. Πολτός ο Τάγαρης…. Κομμάτια σαρκών φοβερά οι άνδρες….».
Με αυτόν τον τρόπο έπεσε ηρωικά ο Τάγαρης και οι άνδρες του, εκεί στα βάθη της ελληνικής Μικράς Ασίας, πριν από έναν αιώνα ακριβώς.
Σήμερα το όνομα του ήρωα έχει δοθεί σε Στρατόπεδο στην Βόρειο Ελλάδα, ενώ μία απλή προτομή στο Ηρώον της Γενέτειράς του, Νέας Φιγαλίας, θυμίζει την προσφορά του νέου αυτού Αξιωματικού από την Ηλεία….
Ένα βιβλίο Ηλείου για το 1922
Μία έκδοση για την Εκστρατεία, με αφορμή τα 70 έτη της
Το 1992 ο πολυγραφότατος ερευνητής και συγγραφέας εκ Πελοπίου Βύρων Δάβος εκδίδει ένα βιβλίο με τα γεγονότα στην Μικρά Ασία. Στο εξώφυλλο δεσπόζουν οι φωτογραφίες του πατέρα του συγγραφέως, του Γεωργίου Δάβου, και του θείου του Νικολάου, πολεμιστών και των δύο στην Μικρά Ασία.
Στην αξιόλογη αυτή εργασία του ο Βύρων Δάβος επιχειρεί να προσφέρει στον αναγνώστη μία εικόνα των γεγονότων. Αλλά αυτά τα θέματα είναι ανεξάντλητα, διότι πολλά από τα γεγονότα της ταραγμένης περιόδου 1914-1923 (από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εθνικό Διχασμό μέχρι την Καταστροφή και την Συνθήκη της Λωζάννης) δεν έχουν ακόμη μέχρι σήμερα, 100 χρόνια μετά, διαλευκανθεί ή ερμηνευτεί.
Το ιστορικό αυτό ανάγνωσμα ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΊΑ δεν έχει σκοπό να ανατρέξει σε πολύ βαθιά πολιτικά και στρατιωτικά αίτια που έφεραν την Ελλάδα στην περιπέτεια της Μικρασία και συνδέθηκαν άμεσα ή έμμεσα με την κατάσταση που διαγράφτηκε πριν από το διάστημα εκείνο. Το βιβλίο το αφιερώνει σε όλους πολέμησαν, ιδιαιτέρως στους δύο άμεσους συγγενείς του (πατέρα και θείο), που φόρεσαν την στρατιωτική στολή από το 1917 έως το 1922, ξεκινώντας από την Ηλεία, όπως γράφει ο Β. Δάβος στην εισαγωγή του, και «ακολουθώντας τις πολεμικές περιπέτειες των χρόνων εκείνων, με οδηγό το προαιώνιο όραμα των Αλύτρωτων πόθων».
Σύνταξη –επιμέλεια
Γεώργιος Διον. Κουρκούτας
Φιλόλογος- συγγραφέας
Πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.